ONKOLOGIA
Nowotwory złośliwe stanowią drugą przyczynę zgonów w Polsce. Z danych Krajowego Rejestru Nowotworów w 2018 r. stwierdzono 167,5 tys. nowych zachorowań i 101,4 tys. zgonów [1]. Wśród nowotworów diagnozowanych u mężczyzn dominują rak prostaty, płuca i jelita grubego, a wśród kobiet rak piersi, płuca, jelita grubego i trzonu macicy. Główną przyczyną zgonów nowotworowych u obu płci jest rak płuca, jelita grubego, a u kobiet drugie miejsce zajmuje rak piersi. Nowotwory złośliwe stanowią istotny problem zdrowotny zwłaszcza u ludzi młodych i w średnim wieku (25-64 lat) i, co istotne, są najczęstszą przyczyną zgonów u kobiet poniżej 65 r.ż. [1].
Rozpoznanie nowotworu na wczesnym etapie poprawia rokowanie pacjentów, w wielu przypadkach pozwala na wyleczenie. W tym celu w części populacji, w której występuje największe ryzyko zachorowania na chorobę nowotworową określonego narządu, stosuje się skrining onkologiczny (badania przesiewowe).
Obecnie skrining raka piersi z udziałem mammografii wykonywanej co 2 lata obejmuje kobiety pomiędzy 50-69 r.ż., w kierunku raka szyjki macicy badanie cytologiczne u kobiet pomiędzy 25-59 r.ż. co 3 lata [2].
Z kolei badania przesiewowe raka jelita grubego obejmują wszystkich pacjentów posiadających imienne zaproszenie na badanie (jest ważne do końca roku, w którym pacjent kończy 64 lata), pacjentów w wieku 50–65 lat niezależnie od wywiadu rodzinnego, w wieku 40–49 lat, jeżeli przynajmniej u jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) stwierdzono raka jelita grubego oraz w wieku 25–49 lat z potwierdzonym w rodzinie (informacja z Poradni Genetycznej) występowaniem zespołu Lyncha lub polipowatości rodzinnej gruczolakowatej FAP (w ramach programu badań przesiewowych można wykonać tylko pierwsze badanie). Należy pamiętać, że pacjenci, u których wykonano kolonoskopię w okresie ostatnich 10 lat, nie podlegają przesiewowej kolonoskopii [2].
U pacjentów z grupy ryzyka zachorowania na raka płuca opracowany został Ogólnopolski Program Wczesnego Wykrywania Raka Płuca za pomocą niskodawkowej tomografii komputerowej, który ma na celu nie tylko wzrost wiedzy na temat raka płuca, ale i wykrywanie go na wczesnym etapie [2]. Program ten obejmuje pacjentów w wieku 55–74 lat palących papierosy nałogowo (konsumpcja tytoniu większa lub równa 20 paczkolatom, czyli paleniu paczki dziennie od 20 lat lub 2 paczek dziennie przez 10 lat), którym nie udało się rzucić palenia na więcej niż 15 lat (dot. ostatniego okresu absencji), oraz osoby w wieku 50–74 lat spełniające kryteria jak powyżej, a dodatkowo z uwagi na wykonywany zawód narażone na działanie krzemionki, berylu, niklu, chromu, kadmu, azbestu, związków arsenu, spalin silników diesla, dymu ze spalania węgla kamiennego, sadzy czy też radonu. Ponadto skrining obejmuje chorych z wywiadem raka płuca, chłoniaka, raka głowy i szyi lub nowotworów zależnych od palenia tytoniu, np. raka pęcherza moczowego, a także z przewlekłą obturacyjną chorobą lub włóknieniem płuc. Badanie przesiewowe obejmuje również pacjentów, u których rozpoznano raka płuca u członka rodziny (krewnego pierwszego stopnia) [2].
Piśmiennictwo:
1. Wojciechowska U., Didkowska J., Michałek I., Olasek P., Ciuba A. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2018 roku. MZ, Warszawa 2020.
2. pacjent.gov.pl
Szpital w Legionowie – pytania i odpowiedzi z zakresu onkologii:
Jaki będzie tryb kierowania pacjentów do szpitala w Legionowie?
Pacjenci z podejrzeniem choroby nowotworowej będą kierowani na diagnostykę przez lekarzy POZ i innych specjalizacji w ramach karty DILO (Karta Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego), tzw. potocznie “Zielona Karta”. Pacjenci mogą zgłaszać się ponadto do Lecznictwa Ambulatoryjnego w WIM Legionowo celem konsultacji w ramach Poradni Specjalistycznych. Biorąc pod uwagę nowoczesny model zintegrowanej opieki medycznej w ramach podmiotów leczniczych mających różny poziom referencyjności w ramach Wojskowego Instytutu Medycznego (szpital w Legionowie i szpital przy ulicy Szaserów w Warszawie), pacjent zgłaszający się ze skierowaniem do leczenia w szpitalu w Legionowie zostanie objęty opieką lub, w przypadku konieczności poszerzenia zakresu interwencji do najwyższego poziomu referencyjnego, zostanie bezpośrednio skierowany do leczenia w głównej siedzibie WIM, tj. szpitalu przy ul. Szaserów w Warszawie.
Jaki będzie zakres diagnostyki w szpitalu w Legionowie (tomografia, bronchoskopia)?
W ramach diagnostyki obrazowej dostępne badania to ultrasonografia (USG), tomografia komputerowa, endoskopia (kolonoskopia, gastroskopia, bronchoskopia i procedury takie jak EBUS, EUS w ramach WIM), diagnostyka patomorfologiczna. W Oddziale Ginekologii Małoinwazyjnej i Endoskopowej w Szpitalu WIM w Legionowie będzie prowadzona diagnostyka dotycząca patologii endometrium (rozrostów i raka endometrium), patologii szyjki macicy, podejrzanych zmian na sromie i w pochwie. Jedną z nowoczesnych, małoinwazyjnych i bezpiecznych metod diagnostycznych patologii jamy macicy i kanału szyjki macicy, która będzie wykonywana w Oddziale jest minihisteroskopia. Minihisteroskopia umożliwia jednoczesną ocenę wzrokową i usunięcie zmiany z jamy macicy oraz kanału szyjki. WIM jest w tej dziedzinie wiodącym ośrodkiem w Polsce. W ramach Poradni Ginekologicznej szpitala w Legionowie będzie funkcjonować Pracownia Kolposkopowa, w której prowadzona będzie diagnostyka i leczenie chorób szyjki macicy.
Jaki będzie zakres leczenia?
- Czy będzie leczenie operacyjne?
Zabiegi w zakresie chirurgii onkologicznej będą wykonywane w Klinice Chirurgii Onkologicznej w WIM.
- Czy będzie chemioterapia i radioterapia?
Leczenie systemowe - chemioterapia, immunoterapia, hormonoterapia, leczenie ukierunkowane molekularnie oraz radioterapia – będzie prowadzone w Klinice Onkologii WIM, w Zakładzie Radioterapii WIM.
- Do którego momentu procesu leczniczego pacjent będzie objęty nadzorem szpitala?
Od momentu przyjęcia do zakończenia leczenia pozostaje pacjentem przyszpitalnej poradni.
Czy w przypadku raka piersi będzie działał w pełni tzw. BREAST UNIT (pacjent będzie leczony w szpitalu od momentu rozpoznania do pełnego wyleczenia)?
Szpital w Legionowie jest filią WIM, gdzie działa ośrodek leczenia raka piersi tzw. BREAST UNIT. W przyszpitalnej przychodni w Legionowie będzie działała Poradnia Chorób Piersi i Poradnia Ginekologiczna. Jeżeli w wyniku diagnostyki zostanie postawione rozpoznanie raka piersi, pacjenci będą kierowani na dalsze leczenie wysokospecjalistyczne w dedykowanych klinikach WIM.
Czy pacjent z tzw. kartą DILO będzie mógł się sam zgłosić do szpitala w Legionowie oraz na jakich zasadach i w jakich przypadkach pacjenci będą kierowani do szpitala w Legionowie?
Tak, jeżeli lekarz wystawiający kartę DILO uzna, że pacjent z podejrzeniem nowotworu wymaga diagnostyki w ramach przyjęcia do oddziału stacjonarnego. Chociaż obecnie większość procedur w ramach diagnostyki jest wykonywanych w trybie ambulatoryjnym.
Jaki zakres procedur onkologicznych będzie wykonywany w szpitalu?
Głównie szeroko pojęta diagnostyka w celu ustalenia rozpoznania. Zasadnicze leczenie wysokospecjalistyczne będzie prowadzone w klinikach zajmujących się chorymi na nowotwory w WIM.
Jak będą diagnozowane i leczone nowotwory płuca, narządów rodnych kobiet i przewodu pokarmowego w filii WIM w Legionowie? Jakie czynności medyczne na miejscu w tej placówce będą wykonywane? Jakie badania pacjenci będą mogli wykonać na miejscu, czyli w szpitalu w Legionowie?
W ramach diagnostyki raka płuca będą to: badania obrazowe TK, USG. Natomiast bronchoskopia EBUS i pobranie materiału wykonywane będą w ramach Klinik WIM (Pneumonologii, Torakochirurgii).
Narząd rodny kobiet: cytologia (diagnostyczna i skriningowa), kolposkopia oraz wulwoskopia z celowanym pobraniem wycinków do badania histopatologicznego z szyjki macicy i sromu, pobranie materiału do badania histopatologicznego z kanału szyki i jamy macicy między innymi za pomocą minihisteroskopu.
Przewód pokarmowy: gastroskopia, kolonoskopia z pobraniem wycinków do badania patomorfologicznego. Ocena stężenia markerów nowotworowych i inne badania laboratoryjne: CEA, AFP, beta-HCG, test ROMA, Ca19-9, PSA.
Oprac. WIM
Fot. Wojskowy Instytut Medyczny
